Уугуулшууллын тухай Монгол Улсын Хууль

Сэтгүүлч Ч.Мєнхбаяр ахын санаачилж байсан энэ хуулийг сая олчихоод бөөн баяр боллоо.

Хазара монголчууд бол монголын сонирхолын хүрээнээс гадуур яваагүй юм шүү гэдгийг энэ санаачилга дээрээс дахин харах болно.



Монгол Улсын Хууль

2006 оны … сарын …-ны єдєр Улаанбаатар хот
Уугуулшууллын тухай
(Хуулийн концепци-тєсєл)
1 дvгээр бvлэг. Нийтлэг vндэслэл
1 дvгээр зvйл. Монгол Улсын уугуулшууллын бодлого явуулах эрх

Хvн амын олонхи нь монгол угсаатнаас бvрдсэн улсын хувьд; Монгол Улсын Vндсэн хууль ба бусад хуулиуд, Монгол Улс нэгдэн орсон олон улсын гэрээ, пакт, конвенци зэрэг баримт бичгvvд, Монгол Улсын нутагт хvлээн зєвшєєрєгдсєн олон улсын эрхзvйн тогтолцооны хэм хэмжээний хvрээнд багтсан эрхvvдийн дагуу Монгол Улс нь дэлхийн бvх монгол угсаатны тvvхэн эх орон, гал голомт болох, тvvний vндсэн дээр гадаадын монгол угсаатан харъяатыг єєрийн улсын уугуулшигч болгох эрхтэй.

2 дугаар зvйл. Уугуулшууллын хуулийг хэрэгжvvлэхийн ач холбогдол
Уугуулшууллын хуулийг хэрэгжvvлснээр Монгол Улсын:

1. Vндсэн, уугуул хvн ам болох монголчуудын:
1/ Зуу зуун жилийн турш эрхэмлэн дээдэлж явсан элэг нэгтнээрээ нэгдэн нийлэх, Их Монгол улсаа байгуулах тvvхэн шударга vзэл санаа хэрэгжиж эхэлнэ;
2/ Бvх vзvvлэлтээр уналтад хvрсэн байдлыг арилгаж, угсаатны хувьд аврах, шинэчлэх, сэргээн мандуулах хэтийн тєлєв нээгдэнэ;
3/ Бусад улсад амьдарч буй элэг нэгтнvvдийнхээ эрхийг хамгаалан тэтгэх vvргээ биелvvлэхэд дорвитой ахиц гарна;
2. Тусгаар тогтнол, аюулгvй байдал бэхжинэ;
3. Геополитик, стратегийн нєхцєл сайжирна;
4. Хєрш болон бусад улсуудтай тогтоосон найрамдалт харилцааг хєгжvvлэхэд тустай;
5. Нийгэм эрvvлжиж, ардчилал, шударга ёс, хvнлэг энэрэнгvйн vнэ цэнэт зvйлсийг тєлєвшvvлэхэд дэвшил ирнэ;
6. Оюун, эдийн засаг, соёл, батлан хамгаалах, оршихуйн потенциал єснє;
7. Хvн амын єсєлт эрс буурсан, хvн ам бага, хvн амын гадаад дотоод эрс шилжилт хєдєлгєєн зэрэг демографийн таагvй байдлын vр дагаврыг арилгана;
8. Газар нутгийн эзэмшигдэх тvвшин дээшлэнэ, суурьшил нутагшил жигдэрнэ;
9. Эдийн засгийн:
1/ Ашигт малтмалын нєєцєє vр нєлєєтэй, бvрэн дvvрэн эзэмших боломжууд нээгдэнэ;
2/ Хєгжил эрчимжинэ, зах зээл тэлнэ, далайц ихэснэ;
3/ Бvтэц сайжирна; гол салбарууд болох уул уурхай ард тvмний эрх ашигт vйлчилдэг болно, vйлдвэрлэл, газар тариалан сэргэнэ, мал аж ахуй шинэчлэгдэнэ, vйлчилгээ єргєжин тэлнэ.
4/ Мэргэшсэн боловсон хvчин, чадварлаг ажиллах хvчний архаг дутагдалыг багасгана.

3 дугаар зvйл. Энэ хуулийг тогтоох хуулийн vндэслэл

“Монгол Улсын иргэний харьяалал хийгээд харьяат болох, харьяатаас гарах vндэслэл, журмыг гагцхvv хуулиар тогтооно” гэсэн Монгол Улсын Vндсэн хуулийн II бvлгийн 15-р зvйлийн 1-д заасны дагуу энэхvv хууль тогтоогдож байна.


4 дvгээр зvйл. Хуулийн зорилт

Энэ хуулийн зорилт нь уугуулшигчийн эрх хэмжээг олгох, уугуулшигчийг Монгол Улсын харъяат болгох, уугуулшигчид тусламж vзvvлэхтэй холбогдсон эрхзvйн орчныг зохицуулахад оршино.


2 дугаар бvлэг. Уугуулшигчид горилогч, уугуулшигч
5 дугаар зvйл. Уугуулшигч болох эрх

Энэ хуульд монгол угсаатан гэж тодорхойлогдсон угсаатны бvлэгт хамаарагддаг, энэхvv хуулийн шаардлагыг хангах гадаадын харъяат нь эхнэр/нєхєр, насанд хvрээгvй хvvхдийн хамтаар (цаашид гэр бvл гэх) Монгол Улсын уугуулшигч болох эрхтэй.

6 дугаар зvйл. Уугуулшигчид горилогч
Насанд хvрсэн, хуулийн хариуцлага хvлээх чадвартай; монгол угсаатан буюу: монгол хэлтэн угсаатны бvлэг, тvрэг хэлтэн-монгол угсаат болох тува, алтай, сарт халимаг, перс хэлтэн-монгол угсаат болох хазар угсаатны бvлэгт хамаарах; Монгол Улсын иргэн болсны vндсэн дээр Монгол Улсад аж тєрєхийг хvсэгч; энэ хуульд заасны дагуу бичсэн єргєдєл, бvрдvvлсэн горилогчийн бичиг баримтыг зохих байгууллагад єгснєєр хvсэлтээ илэрхийлсэн; Монгол Улсад уугуулшигчийн виз, гэрчилгээгээр (цаашид уугуулшигчийн журмаар гэх) ирээгvй байгаа гадаадын иргэнийг уугуулшигчид горилогч (цаашид горилогч гэх) гэнэ.

7 дугаар зvйл. Уугуулшигч

Уугуулшигчийн эрх хэмжээтэй болсон, Монгол Улсад уугуулшигчийн журмаар ирсэн горилогчийг уугуулшигч гэх бєгєєд, эхнэр/нєхєр болон 16 насанд хvрсэн хvvхэд нь зєвшєєрлєє бичгээр илэрхийлсний vндсэн дээр, насанд хvрээгvй хvvхдийн хамтаар мєн уугуулшигч болох боломжтой.


3 дугаар бvлэг. Уугуулшигчийн эрх, vvрэг
8 дугаар зvйл. Уугуулшигчийн эрх

1. Монгол Улсын Vндсэн хууль ба бусад хуулиуд, Монгол Улс нэгдэн орсон олон улсын гэрээ, пакт, конвенци зэрэг баримт бичгvvд, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт хvлээн зєвшєєрєгдсєн олон улсын эрхзvйн хэм хэмжээнд тусгагдсан бvх эрхээр Монгол Улсад уугуулшигч хангагдана.
2. Монгол Улсын иргэн, харьяат болсон уугуулшигч дээр дурдагдсан бvх эрх, тvvний дотор уугуулшигчид vзvvлэх тусламжийг авах эрхтэй бол; иргэн, харьяат болоогvй уугуулшигч Монгол Улсад удаан хугацаагаар оршин суух гадаадын харьяатын бvх эрх, уугуулшигчид vзvvлэх тусламжийг авах эрхтэй.

9 дvгээр зvйл. Уугуулшигчийн vvрэг
Уугуулшигч нь:
1. Горилогчийн бичиг баримтдаа єєрийн болон гэр бvлийнхээ талаар vнэн зєв мэдээлэл єгєх;
2. Уугуулшууллын тухай болон Монгол Улсын бусад хуулийг сахин биелvvлэх;
3. Хууль ёсны хєдєлмєр эрхлэн аж тєрєх;
4. Монгол хэлийг эзэмших;
5. Монголын ард тvмэн, хэл соёл, уламжлал, зан заншил, эрх ашгийг хvндэтгэж, эв нэгдлийг эрхэмлэн дээдлэх;
6. Монгол Улс, монголын ард тvмний эрх ашигт харшилсан vйл ажиллагаа явуулахгvй байх vvрэгтэй.
4 дvгээр бvлэг. Уугуулшигч болгох журам

10 дугаар зvйл. Горилогчийн бичиг баримтыг бvрдvvлэх

1. Горилогч болохын тулд, энэ хуулийн 2-р бvлгийн 6-р зvйлийн шаардлагад нийцсэн гадаадын харъяат юуны ємнє горилогчийн єргєдєл гаргаж, уугуулшигч болоход шаардлагатай бичиг баримтыг бvрдvvлэн (цаашид горилогчийн бичиг баримт гэх) илгээх учиртай.
2. Горилогчийн гэр бvлийнхний талаархи уугуулшигчийн гэрчилгээ олгоход зайлшгvй шаардлагатай мэдээлэл горилогчийн бичиг баримтад бvрэн агуулагдсан бол уугуулшигч болохыг хvссэн гэр бvлийн гишvvн бvр тус тусдаа горилогчийн бичиг баримт бvрдvvлэх шаардлагагvй.
3. Горилогчийн хамаатан, насанд хvрсэн хvvхэд уугуулшигч болохыг хvсвэл тусдаа горилогчийн бичиг баримт бvрдvvлж, тусдаа илгээнэ.
4. Горилогчийн бичиг баримтад хамрагдахгvй гэр бvлийн гишvvн болох горилогчийн хvvхэд, эцэг эх, монгол угсаат эхнэр/нєхєрийн эцэг эх горилогчтой гэр бvлийн холбоотойгоо нотолсон бичиг баримтын нотариатаар баталгаажуулсан хуулбарын хамт горилогчийн бичиг баримтуудаа багцаар илгээвэл асуудлыг нь илvv шуурхайгаар хамтад нь шийдэж, уугуулшигчийн гэрчилгээнvvдийг нь хамтад нь илгээнэ.
5. Горилогчийн бичиг баримтаа хууль ёсоор бvрдvvлсэн бол Монгол Улсын дипломат тєлєєлєгч рvv юм уу, Монгол Улсын Уугуулшууллын газар (цаашид УГ гэх) луу илгээнэ.

11 дvгээр зvйл. Горилогчийн бvрдvvлэх бичиг баримтын бvрэлдэхvvн
Горилогч дараахь бичиг баримтуудыг бvрдvvлнэ:

1. УГ-ын электрон маягтыг хэвлэж, гараар бєглєж гаргасан горилогчийн єргєдєл;
2. Горилогчийн паспорт, тєрсний гэрчилгээний хуулбар, горилогчийн болон тvvний гэр бvлийн бvх гишvvний 2 хувь цээж зураг;
3. Горилогч болон тvvний эхнэр/нєхрийн монгол угсаатайг нотлох харьяалагч улсынх нь засаг захиргааны байгууллагуудаас олгосон баримт бичгvvдийн хуулбар, хэрэв тийм баримт бичигтэй байх боломжгvй бол засаг захиргааны байгууллагын тодорхойлолт, эсвэл vндэсний чанартай байгууллагын тодорхойлолт (Монгол Улсын харьяат байсан бол монгол угсаатайг нотолсон Монгол Улсын баримт бичгvvдийн хуулбарыг хавсаргаж болно);
4. Эхнэр/нєхєр, насанд хvрээгvй хvvхдийн горилогчид албан ёсны хамааралтай болохыг баталсан бичиг баримтын хуулбар;
5. Горилогчийн гурван vеийн намтар;
6. Монгол Улсад хэрхэн ажил эрхлэх, аж тєрєх талаархи тєсєєллєє танилцуулсан бичиг;
7. Эрvvл мэндийн хувьд хvн амд онц аюулгvйг нотолсон, гэр бvлийн бvх гишvvдийн тухайд гаргасан зохих эмнэлгийн байгууллагын тодорхойлолт;
8. Єєрийн болон гэр бvлийн гишvvдийн хувьд ял шалгаж гаргасан цагдаагийн байгууллагын тодорхойлолт;
9. Горилогчийн эхнэр/нєхрийн болон 16 насанд хvрсэн хvvхдийн уугуулшигч болохыг зєвшєєрсєн бичиг;
10. Насанд хvрээгvй хvvхдийн харъяаллын талаар эх эцгийнх нь юм уу, хууль ёсны асрагч халамжлагчдынх нь зєвшилцсєн бичиг (Хэрэв хvvхэд хагас єнчин юм уу, нэг асран халамжлагчийн ивээлд байдаг бол зєвшилцсєн бичиг шаардлагагvй);
11. Горилогчийн монгол угсаатан эхнэр/нєхєр юм уу, єєр улсын иргэн болсон хvvхэд Монгол Улсын иргэн болохыг хvссэн бол тvvний хэвлэсэн электрон маягтыг єєрийн гараар бєглєсєн єргєдєл, иргэнийг нотолсон бичиг баримтын хуулбар;
12. Горилогч, тvvний эхнэр/нєхєр Монгол Улсын хуулийн дагуу Монгол Улсаас тэтгэвэр авах хvсэлтэй бол харъяалагдагч улсаасаа тэтгэвэр авч байснаа юм уу, уг улсдаа ажиллаж байснаа нотлох баримт бичгийн хуулбар;
13. Горилогч, тvvний эхнэр/нєхєр, хvvхэд Монгол Улсын хуулийн дагуу Монгол Улсаас тэтгэмж авах бол харъяалагдагч улсаасаа тэтгэмж авч байснаа нотлох баримт бичгийн хуулбар.

12 дугаар зvйл. Монгол хэлний шvvлэг, шалгалтын материал

1. Монгол хэлийг эзэмших хангалттай боломж бvхий БНХАУ-ын монгол угсаат иргэн горилогч Монгол Улсын дипломат тєлєєлєгч юм уу, эрх бvхий ажилтанд амаар єгсєн монгол хэлний шvvлгийн дvн, мєн тэрхvv тєлєєлєгч, ажилтны хяналтын дор бичгээр єгсєн монгол хэлний шалгалтын материалыг горилогчийн бичиг баримтууддаа хавсаргана.
2. Тийм улсын иргэн горилогчийн монгол угсааг тодорхойлоход эргэлзээ тєрєхvйц тохиолдол гарвал, тэрхvv тєлєєлєгч, ажилтны хяналтын дор, нvvр-гавал судлалын дvгнэлт гаргахад зориулсан фото зургийг авахуулж, горилогчийн бичиг баримтдаа хавсаргана.

13 дугаар зvйл. Горилогчийн бичиг баримтад тавигдах шаардлага

Дээрх баримтууд монгол, англи, орос хэлний нэгээр vйлдэгдэж, албан баримт бичгийн хуулбарууд нотариатаар баталгаажсан байна. Баримт єєр хэлээр vйлдэгдсэн бол нотариатаар баталгаажсан, дээрх хэлнvvдийн нэг рvv орчуулагдсан эхийг хамт хавсаргана.

14 дvгээр зvйл. Горилогчийн бичиг баримтын vндсэн дээр шийдвэр гаргах

1. Горилогчийн бичиг баримтыг Монгол Улсын дипломат тєлєєлєгч, хариуцлагатай ажилтан юм уу, УГ хvлээн авснаас хойш 3 сарын дотор уугуулшигчийн эрх хэмжээг олгох эсэх асуудлыг шийдвэрлэж, албан ёсны хариуг єгнє.
2. Албан ёсны хариуг єгєхдєє хуулийн шаардлагыг хангаж, уугуулшигч болсон хvнд уугуулшигчийн гэрчилгээг нь хамт илгээнэ. Уугуулшигч болоогvй хvнд албан ёсны хариуг горилогчийн бичиг баримтынх нь хамтаар илгээнэ.
3. Дээрх 3 сарын хугацаанд горилогчтой холбогдолтой мэдээллийг УГ хянан vзэх, тагнуулын ерєнхий газар шалгах, харъяатын асуудал хариуцсан тєв байгууллага бvртгэлжvvлэх ажлыг хийнэ.


15 дугаар зvйл. Уугуулшигчийн гэрчилгээ олгохоос татгалзах vндэслэл

Хэрэв горилогч:
1. Горилогчийн бичиг баримтаа хуулийн шаардлага хангахуйц хэмжээнд бvрдvvлж єгєєгvй;
2. Ял эдэлж байгаа, гэмт хэрэгт холбогдоод байгаа, эрvvгийн хэргээр эрэн сурвалжлагдаж буй, давтан юм уу хvнд гэмт хэргээр яллагдаж байсан;
3. Монгол Улсын vндэсний аюулгvй байдал, язгуур эрх ашгийн эсрэг vйл ажиллагаа явуулж байсан буюу явуулж байгаа бол;
4. Гоц халдварт євчин бvхий, наркологийн архаг хамааралтай, хуулийн хариуцлага хvлээж чадахгvйд хvргэсэн сэтгэл мэдрэлийн эмгэгтэй;
5. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс албадан гаргаснаас хойш 5 жил єнгєрєєгvй;
6. Жилийн Монгол Улсын уугуулшигчийн квотоос хэтэрсэн бол энэхvv vндэслэлvvдээр Монгол Улсын уугуулшигчийн гэрчилгээ олгохоос татгалзана.


16 дугаар зvйл. Монгол Улсын уугуулшигчийн квот

1. Энэ хууль vйлчилж эхэлсэн оноос эхлэн хvлээж авах уугуулшигчийн жил бvрийн квотыг Монгол Улсын Засгийн газар (цаашид ЗГ гэх) тогтооно.
2. Квот тогтоогдсон жилдээ л хvчинтэй бєгєєд дараагийн он руу шилжихгvй.
3. Уугуулшигчид vзvvлэх тусламжийг авахаас татгалзсан уугуулшигч квотод хамрагдахгvй.
4. Угсаатны хувьд холимог уугуулшигч гэр бvлийн квот нь жилд монгол угсаатан олноор амьдардаг БНХАУ, ОХУ, БНАфгУ-аас тус бvр 100 гэр бvл, бусад улсаас нийт 100 гэр бvлээс илvvгvй байхаар тогтоогдоно.


17 дугаар зvйл. Уугуулшигчийн гэрчилгээ, уугуулшигчийн эрх хэмжээ

1. Уугуулшигчийн гэрчилгээ нь горилогч болон гэр бvлийнхнийг нь уугуулшигчийн эрх хэмжээнд хамруулсан баримт бичиг байна.

2. Уугуулшигчийн эрх хэмжээ гэдэг нь горилогч Монгол Улсын харъяат, иргэн болох, Монгол Улсад аж тєрєх, уугуулшигчид vзvvлэх тусламжийг авах эрхтэй болохыг хэлнэ.

3. Уугуулшигчийн эрх хэмжээ горилогч уугуулшигчийн журмаар Монгол Улсад ирсэн єдрєєс эхлэн vйлчлэх ба 3 жил vргэлжилнэ.


18 дугаар зvйл. Уугуулшигч Монгол Улсад ирэх, Монгол Улсын уугуулшигч болсонд тооцогдох, Монгол Улсын иргэн, харъяат болох



1. Уугуулшигчийн гэрчилгээ авсан горилогч Монгол Улсын дипломат тєлєєлєгчид хандаж, єєртєє болон гэр бvлийнхэндээ уугуулшигчийн виз авснаар Монгол Улсад нэвтрэх боломжтой болно. Монгол Улстай харилцан визгvй зорчдог улсын харъяат горилогч уугуулшигчийн гэрчилгээгээр Монгол Улсад нэвтэрнэ.
2. Уугуулшигчийн гэрчилгээ авсан горилогч уугуулшигчийн журмаар Монгол Улсад ирсэн бол тэр єдрєєсєє эхлэн уугуулшигч болсонд тооцогдоно.
3. Горилогч болон тvvний Монгол Улсын иргэн болох хvсэлтээ илэрхийлсэн эхнэр/нєхєр, насанд хvрээгvй хvvхэд нь єєр улсын иргэнчлэл, харъяатаас гарсан тохиолдолд Монгол Улсад ирсэн єдрєєсєє хойш 2 сарын дотор Монгол Улсын иргэн, харъяат болох боломжтой. Єєр улсын иргэнчлэл, харъяатаас гаралгvй Монгол Улсад ирсэн бол, гарсан єдрєєсєє хойш 2 сарын дотор Монгол Улсын иргэн, харъяат болох боломжтой. Горилогч байсан уугуулшигч Монгол Улсад ирснээсээ хойш єєр улсын иргэнчлэл, харъяатаас гарах ёстой хугацаа 1 жилээс хэтрэхгvй.
4. Уугуулшигчийн эхнэр/нєхєр монгол угсаатан бол, мєн хvvхэд Монгол Улсын харъяат болсон бол уугуулшигчийн хєнгєвчилсєн журмаар Монгол Улсын иргэн болох боломжтой. Тийм бус бол Монгол Улсын Харьяатын тухай хуулийн дагуу буюу энгийн журмаар Монгол Улсын иргэн болно.
5. Горилогч Монгол Улсад ирэхэд УГ-аас єгсєн баримтад vндэслэн, горилогч ирснээс хойш 2 сарын дотор Монголын Улсын харъяатын асуудал эрхэлсэн байгууллага Монгол Улсын иргэн болгох эсэхийг шийдвэрлэнэ.


5 дугаар бvлэг. Монгол Улсын Засгийн газраас (ЗГ) уугуулшигчид vзvvлэх тусламж


19 дvгээр зvйл. Уугуулшигчид туслах ЗГ-ын хєтєлбєр

1. Монгол Улс УГ болон ЗГ-ын бусад зохих бvтцээрээ дамжуулан уугуулшигчид эрх зvй, эд материалын болон бусад тусламжийг vзvvлнэ.
2. Монгол Улсын Засгийн газар (ЗГ) уугуулшигчид туслах vндсэн чиглэлvvдийг тодорхойлох, зохицуулах урт хугацааны хєтєлбєр боловсруулна. Уг хєтєлбєрийн vндсэн чиглэлvvд жилийн хєтєлбєрєєр хэрэгжинэ.
3. Уугуулшигчид туслах ЗГ-ын хєтєлбєрийг хэрэгжvvлэхэд шаардагдах мєнгє хєрєнгийг Улсын тєсєвт тусгайлан тусгаж байна.
4. Уугуулшигчид туслах урт хугацааны болон жилийн хєтєлбєрvvддээ ЗГ дараахь vvргvvдээ тусгана:

1/ Уугуулшигчийг Монгол Улс дахь тvр болон байнгын оршин суух газарт нь хvргэж єгсєн дунд ангиллын, агаарын бус тээврийн баримт нотолгоотой зардлыг нь нєхєн тєлнє. Агаарын бус тээврээр ирэхэд хангалттай мєнгийг олгох замаар уугуулшигчийн агаарын тээврийн зардлын хэсгийг нєхєн тєлнє.
2/ Уугуулшигчийн хувийн болон гэр бvлийн зориулалттай эд хєрєнгийг гаалийн татвар, хураамжаас чєлєєлнє.
3/ Уугуулшигчид нэг удаа (уугуулшигч гэр бvлийн гишvvн бvрд) сарын цалингийн албан ёсоор тогтоогдсон 2 доод хэмжээтэй тэнцэх мєнгє оногдохоор тусламжийг олгоно.
4/ Байнга суурьших, нутаглах газраа сонготол тvр байрших газрыг хєтєлбєрийн дагуу уугуулшигчийн саналыг харгалзан олгож, нэг удаа гэр, хашааг буцалтгvй тусламжийн журмаар єгнє. Тvр байрших газарт уугуулшигч байнга суурьших, нутаглах боломжтой. Уугуулшигчийн сонголт, хєтєлбєрийн боломжийн дагуу байнга суурьших, нутаглах газар сонгогдвол тэнд оршин суух зориулалттай газрыг олгоно.
5/ Уугуулшигч орон сууц барих болбол хєнгєлєлттэй зээллэгээр дэмжинэ.
6/ Уугуулшигч ажилгvй байх vед Монгол Улсад тогтоогдсон ажлын хєлсний доод хэмжээтэй тэнцэх тэтгэмжийг олгож байна.
7/ Тэтгэвэр авч байснаа баримт бичгээр нотолсон уугуулшигчид Монгол улсын тэтгэврийн доод хэмжээтэй тэнцэх тэтгэврийг олгож байна. Уугуулшигч буюу, уугуулшигч байсан хvн Монгол Улсад аж тєрж байхдаа тэтгэврийн насанд хvрвэл Монгол Улсын Тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуулийн дагуу тэтгэврээ тогтоолгоно, тvvний хилийн чанадад ажилласан хугацаа нь Монгол Улсад ажилласантай дvйцэгдэнэ.
8/ Уугуулшигч Монгол Улсын хуулиар тогтоогдсон бусад тэтгэмжvvдийг зохих баримт, нотолгооны vндсэн дээр авах боломжтой. Мєн Монгол Улсад тэтгэмжээ тогтоолгон авч болно.
9/ Уугуулшигчийн нийгмийн болон эрvvл мэндийн даатгалыг тєлнє.
10/ Уугуулшигчийг ажлаар хангана. Ялангуяа уул уурхайн салбарт олон ажлын байр буй болгох, бичил, бага уурхай эрхлэх тааламжтай нєхцєл бvрдvvлэх замаар ажлаар хангах явдалд онцгой анхаарна.
11/ Уугуулшигчийн урьд амьдарч байсан улсдаа авсан боловсролыг гэрчлэх баримт бичгvvдийг хvлээн зєвшєєрєх нєхцлийг бvрдvvлнэ.
12/ Уугуулшигч бизнес эрхэлж, ажлын байр буй болгох, ашигт малтмал олборлохыг болон, бизнесменvvд уугуулшигчид ажлын байр буй болгох, тэдэнд туслахыг бизнесийн хєнгєлєлттэй нєхцєлєєр дэмжинэ. Ялангуяа уугуулшигч ашигт малтмал олборлох, бичил, бага уурхай эрхлэх явдлыг онцгойлон дэмжинэ.
13/ Уугуулшигчийг сурч боловсрох нєхцлєєр хангана. Хvvхдийг нь шаардлагатай бол монгол дунд сургуульд суралцуулах vнэ тєлбєргvй бэлтгэл сургалтад хамруулна.
14/ Уугуулшигчид шаардлагатай бол дасан зохицох тусгай дамжаанд vнэ тєлбєргvй суралцах боломж олгоно. Дасан зохицох дамжаанд монгол хэл, бизнесийн, хєдєлмєрийн, эрvvл мэндийн, даатгалын зэрэг хууль тогтоомжууд, зарим байгууллагын vйл ажиллагаа зэргийг таниулах, сургах болно.
15/ Уугуулшигчийг Монгол Улс дайны байдалд байгаа бус нєхцєлд цэргийн албанаас чєлєєлнє.
16/ Уугуулшигчид vзvvлж буй тусламжийн ач холбогдлыг уугуул иргэдэд зєв зvйтэйгээр ойлгуулан сурталчилж; уугуулшигчийг тусламжид хамруулах болон бvх нийгмийн хичээл зvтгэлээр монгол угсаатан-соёлын орон зайд идээшvvлэх ажилд уугуул иргэдийг идэвхтэйгээр оролцуулах арга хэмжээг зохион байгуулж байна.

6 дугаар бvлэг. Уугуулшигчийн эрх хэмжээг хvчингvй болгох

20 дугаар зvйл. Уугуулшигчийн эрх хэмжээг хvчингvй болгох vндэслэлvvд

1. Насанд хvрсэн уугуулшигчийн гэрчилгээг хvчингvйд тооцох замаар уугуулшигчийн эрх хэмжээг хvчингvй болгох бєгєєд:
1/ Хууль бусаар уугуулшигч болсон;
2/ Горилогч асан уугуулшигч болсноосоо хойш хvндэтгэх шалтгаангvйгээр 1 жилийн дотор єєр улсын иргэнчлэлээс гараагvй;
3/ Уугуулшигч болсон хойноо Монгол улсын vндэсний аюулгvй байдал, язгуур эрх ашгийн эсрэг vйл ажиллагаа явуулах;
4/ Уугуулшигчийн гэрчилгээг авснаасаа хойш тухайн байдалд хvргэсэн хvндэтгэх шалтгааныг мэдэгдэлгvйгээр 3 жилийн дотор Монгол Улсад уугуулшигчийн журмаар ирээгvй;
5/ Уугуулшигч эрх хэмжээгээ хvчингvй болгох хvсэлт тавих;
6/ Уугуулшигч нас барах;
7/ Уугуулшигч болсноос хойш 3 жил єнгєрєх тохиолдлуудад уугуулшигчийн эрх хэмжээг хvчингvй болгоно.

2. Уугуулшигчийн эрх хэмжээг хvчингvй болгох нь бусад уугуулшигчийн эрх хэмжээнд нєлєєлєхгvй.


7 дугаар бvлэг. Монгол Улсын Уугуулшууллын Газар


21 дvгээр зvйл. Монгол Улсын Уугуулшууллын Газрыг байгуулах, тvvний эрх vvрэг

1. Уугуулшууллын хуулийг болон уугуулшигчид туслах ЗГ-ын хєтєлбєрийг хэрэгжvvлэх, биелvvлэх ажлыг гvйцэтгэх, зохион байгуулах, хянах vvрэгтэй гол байгууллага УГ-ыг ЗГ Монгол Улсын Хууль зvй, дотоод хэргийн яамны дэргэд байгуулна.
2. УГ нь vvргээ биелvvлэхэд шаардлагатай эрхvvдийг эдлэнэ.

8 дугаар бvлэг. Уугуулшууллыг дэмжих ЗГ-ын vйл ажиллагааны чиглэлvvд

22 дугаар зvйл. Уугуулшууллыг тєрийн бодлогоор дэмжих

ЗГ:
1.Уугуулшууллыг Монгол Улсын стратеги, геополитикийн тэргvvлэх чиглэл, Монгол Улсын хэтийн тєлєвд шийдвэрлэх ач холбогдолтой, улс vндэстнийг аврах vйл явц гэж vзэн дэмжинэ.
2. Хууль зvй, дотоод хэргийн яамны харъяа УГ-ыг байгуулж, vйл ажиллагааг нь тал бvрээр дэмжинэ.
3. Уугуулшигчид туслах хєтєлбєрийг боловсруулж, УГ болон бусад зохих бvтцээрээ дамжуулан хэрэгжvvлнэ.
4. Уул уурхайн салбарт уугуулшигчид зориулсан олон тооны ажлын байр буй болгох, бичил, бага уурхай эрхлэх тааламжтай нєхцєл бvрдvvлэх тал дээр онцгой анхааран ажиллана. Бусад салбарт болон эдийн засгийн чєлєєт бvсэд тэдэнд зориулсан олон тооны ажлын байр буй болгохын тєлєє чармайн ажиллана.

5. Уугуулшууллын бодлогыг хэрэгжvvлэхэд олон улсын байгууллага, гадаад улсуудын тусламжийг авах арга замыг эрэлхийлж, олж, тусламжийг vр нєлєєтэй зарцуулж байна.
6. Монгол угсаат иргэд бvхий улсуудтай хамтран ажиллаж, харилцан туслалцаж байна.

23 дугаар зvйл. Уугуулшууллыг санхvvжvvлэх

ЗГ:

1.Уугуулшууллыг санхvvжvvлэхийн тулд уул уурхайн салбараас олох орлогыг эрс нэмэгдvvлэх ажлыг зохион байгуулж, уг орлогоос уугуулшууллын бодлогыг хэрэгжvvлэхэд єргєнєєр ашиглана.
2. Гадаадаас уугуулшууллын зорилгоор зээл тусламж авч ашиглана. Монгол угсаат олон иргэдтэй улсаас тусламж авах бодлого баримтална.
3. Хандив, бусад эх vvсвэрээс бvрдэх Уугуулшууллын Санг байгуулж ажиллана.
4. Уугуулшуулалд тустай хєрєнгє оруулалтыг тал бvрээр дэмжинэ.

9 дvгээр бvлэг. Хууль хvчин тєгєлдєр болох
Энэхvv хууль нийтлэгдсэн єдрєєсєє эхлэн хvчин тєгєлдєр болно.
УИХ-ын дарга ...
Хуулийн тєслийг зохиогч Ч.Мєнхбаяр

2006.05.30

2007.02.08-нд №1 засварлалт гvйцэв.

4-р бvлгийн 11.7, 12.2, 14.1, 14.4-т 2007.10.14-нд засвар хийв.

http://moenhbayar.blogspot.com/2007/10/blog-post.html